Verslag omgevingstafel Grijpskerk 3 oktober 2024

Omgevingstafel Grijpskerk 3 oktober 2024

Agenda

1. Welkom
2. Stand van zaken monitoring
3. Werkafspraak aansturing aanvullende monitoring

Welkom

Na de vakantie zouden we weer samen komen om te kijken naar de toekomst van het omgevingstraject en de stand van zaken.

Per 1 juli is Bastiaan gestopt bij de gemeente Westerkwartier. Op dit moment is er nog geen opvolger bekend. Tussen de gemeenten is afgesproken dat Menno Nienhuis van de gemeente Noordenveld ook de gemeente Westerkwartier zal vertegenwoordigen. Menno is vanavond i.v.m. ziekte helaas verhinderd. De gemeente Westerkwartier is wel nog steeds nauw betrokken bij het onderwerp en ook de betreffende wethouder wordt goed op de hoogte gehouden.

Per mail is een specifieke zorg uitgesproken rondom de schadeafhandeling. Leendert heeft hierover contact opgenomen met het IMG. Zij komen met een officieel antwoord. Aan tafel gaan wij niet over de schadeafhandeling, maar we kunnen wel de zorgen doorgeven die bij de tafels worden geuit.

Er wordt een vraag gesteld over trillingen. De werkgroep geeft aan dat trillingen al goed in kaart gebracht worden door het seimiciteitsnetwerk van het KNMI en dat ons plan voor monitoring over bodembeweging gaat, dat wil zeggen over bodemstijging en bodemdaling.

Stand van zaken aanvullende monitoring

De werkgroep geeft een presentatie over de stappen die tot nu toe zijn doorlopen voor het opstellen van het monitoringsplan en geeft een update over de huidige stand van zaken:

In de laatste bijeenkomst voor de vakantie is afgesproken regelmatig feedback op te halen bij de omgevingstafel rondom monitoring en deze waar mogelijk in de verdere ontwikkeling van het monitoringsplan te verwerken.

Zorgen

Voor het tot stand komen van het monitoringsplan zijn eerder dit jaar de zorgen van bewoners besproken en op een rijtje gezet. Daarna zijn de doelen van het monitoringsplan bepaald op basis van deze zorgen.

• Beter inzicht in het effect op bebouwing van de gecombineerde processen en activiteiten in de diepe en ondiepe ondergrond en tussenliggende lagen in samenhang met de lokale bodemeigenschappen.
• Beter inzicht in directe en indirecte effecten van mijnbouwactiviteiten, om tijdig mitigerende maatregelen te kunnen nemen.
• Beter inzicht in wisselwerking tussen mijnbouw en waterhuishoudingsprocessen.
• Beter inzicht in het effect van de veranderde bedrijfsvoering op de ondergrondse gasopslagen Grijpskerk en Norg.
• Verwerken van lokale bodemeigenschappen in de te gebruiken modellen.
• Transparante, betrouwbare en toegankelijke data in samenhang beoordelen.

Doelen van aanvullende monitoring

1. Tegemoet komen aan de zorgen van bewoners rondom Grijpskerk en Norg
2. Efficiënte en effectieve inzet van aanvullende monitoring
   • Aanvullen en verbeteren van huidige en/of toekomstige onderzoeken (en zelf ook inzichten uit bestaande onderzoeken meenemen)

Begeleidingscommissie

Na het in kaart brengen van de zorgen en het bepalen van de doelen is samen met een groep van onafhankelijke deskundigen (de begeleidingscommissie) eerder dit jaar verkend hoe het bestaande monitoringsnetwerk aangevuld kan worden om aan de gestelde doelen te voldoen.

Na overleg met de omgevingstafel zijn de volgende deskundigen gevraagd zitting te nemen in de begeleidingscommissie:

• Pauline Kruiver (KNMI)
• Peter van der Gaag (Holland Innovation Team)
• Ramon Hanssen (TU Delft)
• Kay Koster (TNO)
• Chris Geurts (TNO)

Aanbevelingen van de begeleidingscommissie

De begeleidingscommissie heeft op verschillende momenten input geleverd voor het monitoringsplan en ook een aantal concrete aanbevelingen gedaan, waaronder:

1. Hogere coherentie / kwaliteit InSAR en frequentere verwerking om de bodemdaling op perceelniveau te meten en snel inzicht te hebben.
2. Tiltmeters aan het maaiveld en in boorgaten om de tilt van de ondiepe en diepe lagen (Pleistoceen) te meten.
3. Extensometers om de extensie en contractie van ondiepe lagen lokaal te meten.
4. Peilbuizen om de lokale grondwaterstanden te meten.

Dit heeft geresulteerd in onderstaand voorstel voor aanvullende monitoring. Dit voorstel is besproken met de omgevingstafel en vervolgens aan de stuurgroep voorgelegd voor besluitvorming.

Status monitoring September 2024

Aandachtspunten voor locaties

Na instemming van de stuurgroep is in samenwerking met de begeleidingscommissie een aantal aandachtspunten geformuleerd voor de locaties van de te realiseren zogenaamde "superstations":

• Combineer tiltmeters, extensometers en peilbuizen op dezelfde locatie
• Houd bij het bepalen van de exacte locaties rekening met:
  • 'Interessante' ondiepe bodem
  • Idealiter op een lijn vanaf het midden van de kom richting de rand van de kom
  • Aanwezigheid van droge, grote kruipruimte, of kelder over groot deel van huis
  • Bij voorkeur bij gebouwen die zijn gebouwd vóór 1940 en rond 1960-1970
  • Vermijd locaties waar grondwater onttrokken worden en waar gebouwd kan gaan worden
  • Vermijd gebouwen dichtbij sloten en grote bomen (5-10 meter)
  • Mogelijk in gemeenteobjecten

Huidige status

Inmiddels wordt op basis van de uitgangspunten gezocht naar representatieve locaties voor de superstations. Zodra hierover meer bekend is, delen we dit met de omgevingstafel.

Door de deelnemers aan de tafel wordt het idee geopperd de mogelijkheid te onderzoeken of de kerken van Stichting Oud Groninger Kerken een alternatief kunnen zijn voor de realisatie van de super stations. Afgesproken is dit te onderzoeken.

Stappen komende periode

• De locatie van de IGRS op Grijpskerk wordt naar verwachting dit jaar bepaald, en het InSAR project kan naar verwachting begin volgend jaar ingaan.
• Samenstellen programma van eisen voor de meetapparatuur, het beheer van het netwerk, de verzameling van de meetinformatie, de analyse en interpretatie van de data en de rapportage. Dit voorstel wordt voorgelegd aan de stuurgroep.
• Definitieve locaties van de superstations bepalen.
• Hopelijk voor de zomer 2025 gaan meten.

Inbreng van de tafeldeelnemers

• Advies is om constant en zeer nauwkeurig te meten. Een aantal deelnemers heeft de wens uitgesproken gebruik te maken van StabiAlert. De werkgroep geeft aan dat inkoop plaatsvindt op basis van een programma van eisen. Als de eisen bekend zijn, dan wordt er in de markt gekeken welk type het beste voldoet aan het programma van eisen.
• Op het moment dat het systeem staat is het wenselijk om met regelmaat in deze groep te kijken naar de resultaten. Dit ook zodat er begrepen kan worden wat er gebeurt. Daarna moet er gekeken worden naar hoe vaak het nuttig is om bij elkaar te komen.
• Het is belangrijk dat de data toegankelijk en transparant is.

Vraag: Is de ruwe INSAR data publiek toegankelijk en kunnen de inwoners deze data inzien?

De werkgroep doet navraag bij Ramon Hanssen. Data moet in ieder geval controleerbaar zijn.

Werkafspraken & aansturing aanvullende monitoring

Om over te kunnen gaan tot uitvoering van het monitoringsplan heeft de werkgroep in de zomer een werkafspraak voor de aansturing bedacht. Die is op papier gesteld en voorgelegd aan de stuurgroep. De stuurgroep is akkoord. Deze werkafspraak is voorafgaand aan deze tafel ook met de aanwezigen gedeeld en wordt door Leendert toegelicht. Onderstaand schuingedrukt de volledige tekst van deze werkafspraak:

Proces

Vanuit de omgevingstafels is de wens naar voren gekomen voor aanvullende monitoring in de omgeving van UGS Grijpskerk en UGS Norg. Onder begeleiding van een commissie met experts van TNO, TU Delft, KNMI en het Holland Innovation Team is een plan voor aanvullende monitoring ontworpen. Hierin worden meerdere meetmethoden gecombineerd om aan de zorgen vanuit de omgeving tegemoet te komen. Het plan is op verschillende momenten met de deelnemers van de omgevingstafels besproken en uiteindelijk ter goedkeuring voorgelegd aan de stuurgroep van het omgevingstraject.

De stuurgroep als opdrachtgever

De stuurgroep bestaat uit de portefeuillehouder gasopslag op bestuurlijk niveau van de gemeente Noordenveld, de portefeuillehouder gaswinning op bestuurlijk niveau van de gemeente Westerkwartier, een managementteamlid en een clusterleider van het ministerie van Klimaat en Groene Groei (voorheen het ministerie van Economische Zaken en Klimaat) en een directielid van de NAM. Deze stuurgroep staat onder leiding van een onafhankelijk voorzitter. Deze vier partijen hebben hun goedkeuring verleend voor de uitvoering van het plan.

Hierbij leeft het besef dat de uitvoering van het aanvullend monitoringsplan alleen nuttig is als het door alle partijen gedragen wordt. Daarom is ervoor gekozen om de stuurgroep de rol van opdrachtgever van het monitoringsplan te geven. Alle besluiten over de inhoud van de monitoring worden gezamenlijk genomen door de vier deelnemende partijen met meerderheid van stemmen. Als de stemmen staken, geeft de onafhankelijke voorzitter de doorslag.

Uitvoering

Om het door de stuurgroep vastgestelde monitoringsplan op korte termijn te kunnen laten uitvoeren door de partijen heeft de stuurgroep besloten dat de NAM de contracten met leveranciers en uitvoerende partijen afsluit. Wie de uitvoerende partijen zullen zijn, wordt vastgesteld door de stuurgroep. Deze uitvoerende partijen rapporteren via de voorzitter rechtstreeks aan de stuurgroep.

De tafel is positief over deze aanpak en geeft aan dat de onafhankelijkheid van het monitoringsplan hiermee voldoende geborgd is.

Financiering aanvullende monitoring

De financiering van de aanvullende monitoring wordt ook voorgelegd aan de tafel. Het uitgangspunt is dat NAM de kosten voor de uitvoering van de aanvullende monitoring draagt. Zoals zojuist toegelicht bij de werkafspraken, geldt hierbij dat NAM dit doet in opdracht van de stuurgroep en dat de beslissingen in de stuurgroep worden genomen.

Uit het gesprek hierover aan de tafel blijkt dat met de combinatie van de werkafspraken, de verantwoordelijkheid van de stuurgroep in deze werkafspraken en de mogelijkheid de resultaten door een derde partij te laten controleren de onafhankelijkheid van de meetresulaten voldoende geborgd is en financiering door NAM geen bezwaar is.

Wat verder ter tafel komt

Het wordt door de aanwezigen verstandig geacht om door te gaan met deze tafel. De rol van Leendert wordt ook verlengd. Dit is al bevestigd door de stuurgroep. Wel is het belangrijk om in de nieuwe fase ook naar de samenstelling van de tafel te gaan kijken.

Carina Wiekens heeft een onderzoek uitgevoerd voor de tafel Norg. Ze heeft onder andere gekeken naar representativiteit aan de tafels. De resultaten van dit onderzoek worden op 10 oktober besproken met de omgevingstafel in Norg. Bij de volgende omgevingstafel zal Grijpskerk hierover ook op de hoogte gesteld worden.

Vanuit de omgevingstafel wordt nog aangegeven dat sommige leden het er niet mee eens zijn dat de schadeafhandeling niet bij de tafel hoort.

Antwoord: Wij kunnen hier geen besluiten over nemen. Schadeafhandeling ligt bij het IMG. We kunnen het wel bespreken en signalen en vragen doorgeven, maar niet adviseren of er afspraken over maken. Het is geen formeel onderdeel van het omgevingstraject.

Enkele aanwezigen geven opnieuw aan van mening te zijn dat er ook een investeringsagenda gekoppeld moet worden aan het huidige gebruik van Grijpskerk als gasopslag. Binnen de stuurgroep ondersteunen de gemeente deze visie. Het ministerie en NAM herhalen hun antwoord dat er geen batendeling uit bestaande projecten komt. De mogelijkheid van batendeling heeft betrekking op nieuwe mijnbouwprojecten.